CHILTEPIN (Tepin Chili, Chile pequeno, Piquen, Amash, Amomo, Bird, Bravo, Chilillo, Chilipiquin, Chilpaya, Chilpequin, Chiltipiquin, Del monte, Huarahuao max) – znana jest także jako „Birds pepper”. Chiltepin jest najprawdopodobniej najstarszą odmianą chili, „matką wszystkich chili”. Papryka ta, uwielbiana jest przez ptaki, które nie zdają sobie sprawy z ważnej roli jaką odgrywają w jej rozsiewaniu. Ich żołądki nie trawią nasion papryki i dzięki temu, przyczyniają się do ich rozprzestrzeniania, niejednokrotnie na dalekie obszary. Chitepin pochodzi z okolic Sonoran w Meksyku, gdzie rosła pomiędzy pustynią a górami, w cieniu rozłożystych drzew. Jest na tyle popularna i znana w tej części świata, że nie można było sobie wyobrazić wiejskiego stołu bez suszonej postaci tej papryki. Natomiast jej zbiory są do dnia dzisiejszego rytuałem społeczności wiejskiej, która na przełomie września i października, całymi rodzinami wybiera się w tym celu w góry. Chiltepin nie odeszła w zapomnienie tylko dzięki staraniom tych i innych ludzi. W USA pozostało jednak mniej niż 15 rejonów, które figurują jako naturalne środowisko do wzrostu dzikich Chiltepin. Są to będące pod ochroną: National Forest, Big Bend National Park i Organpipe Cactus National Monument. Papryka ta, znajduje szerokie zastosowanie w kuchni regionów, na których występuje. Najczęściej jest wykorzystywana w postaci suszonej, w której charakteryzuje się orzechowym posmakiem i  aromatem suszonych pomidorów. Marynowana z dzikim oregano, czosnkiem i solą stanowi bardzo popularny dodatek do potraw. Zielone lub czerwone suszone owoce papryki są często dodawane do mięsa w celu jego zakonserwowania lub mieszane z zielonym warzywami i cebulą tworząc tradycyjne danie regionu Sonoran. 

Wygląd: długość ok. 0,5 – 1 cm; owalna, lekko wydłużona czerwona papryka, kształtem i rozmiarem zbliżona do wiśni

Zastosowanie: do sals, sosów, zup i dań z fasolą; nadaje się także  do marynowania

Występowanie: w stanie Nowy Meksyk, w Meksyku i Argentynie